Het Gentse nachtcafé Hotsy Totsy bestaat een halve eeuw. Met zijn elegant interieur, geïnspireerd op de splendeur van de roaring twenties, werd het een ankerplaats voor een kleurrijk en gemengd publiek: van kunstenaars en wetenschappers tot vrijdenkende drinkebroers, die zich thuis voelden in die warme cocon. Aan het roer stonden Motte en Guido Claus, een vorstelijk duo dat het woelige schip elke keer weer door de nacht laveerde, met landelijke renommee en echo’s tot in de Amsterdamse grachtengordel. Willem Elias, emeritus gewoon hoogleraar VUB, getuigt over zijn nachtelijke uitspattingen in dit café.
Nauwelijks de meerderjarigheid overschreden – voorwaarde om toegang te verkrijgen – of de wondere wereld van de Hotsy Totsy openbaarde zich aan mij als oord voor het beleven van alle aspecten van de nachtelijkheid. Dit vormt een belangrijk deel van de stedelijkheid van Gent, klein … maar toch! Het ‘kleine’ eraan is dat er zo maar één plek was, wat het dan weer groots maakte. Een ‘privéclub’ waar je op de naamlijst moest prijken, brengt het pikante met zich mee van de ‘oefbeleving’ eens men toegelaten is.
Het betreft het clubgevoel, de pret van het binnen zijn waar anderen moeten buiten blijven, de ervaring van het gelegitimeerde asociale. In het jaar 1972 opende mijn vader Hendrik Elias (1925-2014) in Wieze zijn ‘Galerij Elias’ die gericht was op de Gentse kunstwereld. Het is dus vrij waarschijnlijk dat ik voor het eerste bezoek aan de Hotsy Totsy meegesleurd werd door een van de vernissageschuimers. Tentoonstellingsopeningen werden toen steevast gevolgd door collectief restaurantbezoek onder de intimi van de kunstenaars. Dat werd vaak afgesloten met een bezoek aan de Hotsy Totsy omdat ‘ons moeder nog niet thuis was’. Johan Claus (1938-2009), de conceptuele vader van de Hotsy Totsy, zag ik er nooit achter de toog staan, maar die heeft er ook maar een aantal maanden standgehouden.
Het zal dus wel in 1974 geweest zijn dat ik er voor het eerst naartoe geloodst ben. Guido Claus (1931-1991) werd de steeds goedgemutste cafébaas met zijn alom vriendelijke kermistootje, bijgestaan in de stormen van het vertier door Motte, die je met altijd blinkende ogen verwelkomde alsof je thuiskwam. De ruimte had iets bevreemdend: de jaren dertig stijl van de oorspronkelijke Hotsy Totsy in Chicago. Al Capone kon zo alle minuten binnenstappen. Hij, noch het publiek zouden verwonderd zijn geweest. Dat creëerde het wat mysterieuze effect op een plek in een provinciestad. Het had iets tijdloos, niet geografisch te plaatsen, gezien de vensters geblindeerd waren.
Binnengluurders hadden geen pret. De lange toog rechts was de communiebank van de individualisten, man en vrouw, er was geen onderscheid op deze plek van afzondering, bestand tegen de burgerlijke goegemeente-blik. L’enfer c’est les autres, maar die werden niet toegelaten of sloten zichzelf uit. Waren het geen, zich bezinnend over de zwaarte van het creatieve leven, in zichzelf gekeerde individuen, dan stonden er zwermpjes zich verbroederende entiteiten, die niet te ver van de drankbronnen verwijderd wilden zijn. Geen volks gekrijs over voetbaluitslagen, maar voorname retorieken, die gedachten en meningsverschillen moesten accentueren. Links was er een hoger plateau met tafeltjes waaraan het lekker keuvelen was. Geen probleem als koppeltjes nood hadden aan het uitdrukken van hun genegenheid voor elkaar. Donker genoeg, alleen de oude jenever was er klaar. Een ruimte, achteraan de hoogte in, bevatte als centraal monument een biljarttafel. Dit is van oorsprong een adellijke sport. De Franse cultuurfilosoof Roger Caillois (1913-1978) zou het bij zijn classificatie van de spelen tot de ‘agonische’ rekenen, deze die het strijdende evoceren. Inderdaad is de keu het speelgoedwapen, zijn de ballen de symbolische strijders en de zwarte gaten de doelen. Als krijgsheren paradeerden de notabelen rond de biljarttafel. Een mooi alternatief voor de intellectuele steekspelen.
Artikel verschenen in De Geus, juli 2023. Het volledige artikel kan u hieronder verder lezen:
Reactie plaatsen
Reacties